چکیده:
 بعضی‌ افراد حاضرند برای دیدن خورشید گرفتگی نصف دنیا را سفر کنند. اما برای کسانی که خورشید گرفتگی در محل زندگی‌شان رخ می‌دهد این کار ضرورت ندارد. آنها تنها نیاز دارند به بیرون از خانه آمده و نظاره‌گر گرفتگی جزئی یا کامل خورشید باشند. با این حال، به منظور تماشای بی‌خطر چنین صحنه‌ی با شکوهی، نیاز به انجام اقدامات ویژه‌ای است.

تعداد کلمات:      1030      /     تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه
مترجم: رزیتا ملکی‌زاده

به گفته‌ی جاریتا هولبروک فیزیکدان شاغل در دانشگاه وسترن کیپ در کیپ تاون آفریقای جنوبی و عضو هیئت مدیره بنیاد ملی علوم در واشنگتن دی‌سی: «انسان در طول تاریخ شاهد خورشید گرفتگی‌های زیادی بوده است». او عنوان می‌کند که مردمان دوران کهن می‌دانستند که در هر خورشید گرفتگی این ماه است که خورشید را می‌پوشاند و از دل این ماجرا، افسانه‌هایی بوجود آوردند تا علت این واقعه را توضیح دهند. بعضی اینگونه عنوان می‌کردند که ماه و خورشید در حال مبارزه با یکدیگرند. دیگران در خصوص ازدواج میان ماه و خورشید صحبت می‌کردند.

اما خیره شدن به خورشید ایده چندان خوبی به نظر نمی‌آید. نور شدید خورشید می‌تواند به راحتی به چشمها آسیب برساند. شادیا هابال ستاره شناس دانشگاه هاوایی در مانوآ هشدار می‌دهد که: «حتماً بایستی پیش از خورشید گرفتگی کامل، از عینک محافظ استفاده کنید». به محض کامل شدن خورشید گرفتگی یا کسوف، بایستی پیش از کنار رفتن ماه از مقابل خورشید و تابیدن مجدد نور عینکهای خود را مجدداً به چشم بزنید. و کسانی که شاهد کسوف جزئی هستند باید در هیچ مرحله‌ای از آن، عینکهای خود را از چشم برندارند.

انرژی الکترومغناطیسی خورشید حاوی انواع مختلف اشعه یا پرتو است. بعضی از آنها نور مرئی می‌باشند. به همین دلیل است که قادر به دیدن خورشید هستید. اما اشعه ماوراء بنفش نیز در خورشید وجود دارد که دارای طول موج‌هایی کوتاه‌تر از انواع نور مرئی بوده و نزدیک به طیف بنفش است. شما قادر به دیدن این پرتو نیستید اما می‌تواند موجب بروز آفتاب سوختگی، آسیب به DNA و آسیب‌های چشمی شود. خورشید همچنین از خود اشعه مادون قرمز ساطع می‌کند. این پرتو از طول موج‌هایی بلندتر از نور قرمز برخوردار بوده و گرما را انتقال می‌دهد.

چنانچه فردی به طور مستقیم به خورشید نگاه کند، انرژی حاصل از آن می‌تواند به سلولهای حساس به نور چشم تحت عنوان سلولهای استوانه‌ای و مخروطی آسیب وارد سازد.چنانچه فردی به طور مستقیم به خورشید نگاه کند، انرژی حاصل از آن می‌تواند به سلولهای حساس به نور چشم تحت عنوان سلولهای استوانه‌ای و مخروطی آسیب وارد سازد. این سلولها بر روی شبکیه در پشت چشم قرار دارند. این سلولها می‌توانند بدون هیچگونه هشدار قبلی دچار آسیب شوند. به این دلیل که هیچگونه سلول درد در این ناحیه از چشم وجود ندارد.

به گفته‌ی ریک فینبرگ ستاره شناس شاغل در انجمن نجوم آمریکا در بوستون ماساچوست: «خطر اصلی فتوشیمیایی است». «نور شدید خورشید می‌تواند موجب بروز واکنشهای شیمیایی در شبکیه شده و منجر به آسیب دیدگی و نابودی سلولهای استوانه‌ای و مخروطی شود.» این آسیب می‌تواند به نابینایی جزئی یا کامل منجر شود. و چنین آسیبی می‌تواند دائمی باشد.

رالف چو متخصص بینایی از دانشگاه واترلو در آنتاریو کانادا توضیح می‌دهد که: «نور خورشید با مواد درون سلول برهم‌کنش نشان می‌دهد». این واکنشها مولکولهایی همچون رادیکالهای هیدروکسیل و پراکسید تولید می‌کنند. این مواد شیمیایی به راحتی می‌توانند الکترونها را از اتم‌ها یا مولکولهای مجاور بردارند. و در نتیجه رادیکال آزاد از بین برنده سلول می‌تواند «با سرعت زیاد اندامک‌های سلول را از بین ببرد». اندامکها بخش‌هایی از یک سلول هستند که وظائف ویژه‌ای برعهده دارند. بسته به میزان صدمه، هرگونه آسیب وارده به آنها می‌تواند موقتی و یا دائمی باشد.
فینبرگ خاطر نشان می‌کند که گرما و نور شدید در واقع می‌تواند موجب پخته یا ضایع شدن شبکیه شود. که ممکن است موجب ایجاد نقطه کور (blind spot) دائمی شود. و نیز نگاه کردن به خورشید از طریق دوربین شکاری یا تلسکوپ می‌تواند ریسک این کار را بیشتر کند. لنزهای درون این وسایل انرژی خورشید را روی چشم متمرکز می‌کنند. آسیب ناشی از آن می‌تواند تقریباً بلافاصله نمایان شود.

زمانی که ماه شروع به پوشاندن خورشید می‌کند، این خطر کمتر نمی‌شود. چو عنوان می‌کند: «هر بخشی از خورشید که توسط ماه پوشانده نشده باشد به همان اندازه‌ی زمان خارج از کسوف قوی و خطرناک  است». در واقع هرچه نور مرئی از روشنایی کمتری برخوردار باشد، عضلات چشم به گونه‌ای پاسخ داده که امکان ورود نور بیشتری را  به چشم می‌دهد. این امر درواقع می‌تواند خطر را افزایش دهد.

عینک‌های آفتابی معمولی نمی‌توانند از چشمان فرد در برابر خورشید گرفتگی محافظت کنند، حتی اگر لنز آنها خیلی تیره باشد. فیلترهای دست ساز نیز نمی‌توانند تضمینی بر ایمنی فرد در برابر کسوف باشند. خوشبختانه راه‌هایی وجود دارد که می‌توان از طریق آنها خورشید گرفتگی را مشاهده کرد و صدمه‌ای به چشمهایمان وارد نشود. کلید این کار خرید عینکهای محافظ است که استاندارد بین‌المللی تحت عنوان ایزو 1-12312 را رعایت کرده و دارای ضمانتنامه باشند.

پائولو اُر (Paulo Aur‎) سرپرست کمپانی Paper Optics in Bartlett, Tenn‎ عنوان می‌کند که: «مواد این لنزها به طور ویژه ساخته شده‌اند تا 100 درصد از اشعه‌های ماوراء بنفش، 100 درصد اشعه‌های مادون قرمز و 999ر99 درصد نور مرئی شدید را فیلتر نمایند». کار این کمپانی و چندین کمپانی دیگر ساخت عینکهایی است که توسط آزمایشگاه‌های مستقل مورد آزمایش قرار گرفته به این منظور که گواهینامه استاندارد بین‌المللی را دریافت نمایند.

چو توضیح می‌دهد که فیلتر بکار رفته در این عینکها بایستی به قدر کافی کاهنده نور یا متراکم باشند تا حفاظت از چشمها را فراهم سازند. با این وجود بینندگان تصاویری واضح از خورشید می‌خواهند. بنابراین فیلتر بایستی به آنچه نور از آن وارد می‌شود اجازه انکسار بسیار کمی دهد. او می‌گوید: «در غیر این صورت یک تصویر محو پیش روی شما خواهد بود».
 
با استفاده از عینک محافظ دارای گواهینامه ایزو از چشمان خود در برابر آسیب دیدگی ناشی از خورشید گرفتگی محافظت نمایید.

عینکهای مخصوص کسوف دارای گواهینامه، از فیلترهای پلاستیکی برخوردارند بطوریکه درون این پلاستیک مواد جاذب نور قرار دارد.عینکهای مخصوص کسوف دارای گواهینامه، از فیلترهای پلاستیکی برخوردارند بطوریکه درون این پلاستیک مواد جاذب نور قرار دارد. به عبارت دیگر، این عینکها می‌توانند دارای یک پوشش فلزی بر روی پلاستیک  باشند که محافظت از چشمها را امکان پذیر ‌می‌سازد. به گفته‌ی پائول «این عینکها در صورتی که دارای گواهینامه ایزو بوده و به درستی مورد استفاده قرار گیرند، محفاظت از چشم را فراهم خواهند ساخت». او می‌گوید که عینکهای متعلق به کمپانی او دارای لنزهای پلیمری سیاه همراه با یک پوشش نقره‌ای در ناحیه خارجی هستند. این کار به تصویر خورشید یک ته رنگ نارنجی بخشیده و گرمای بیشتری از صورت شما منعکس می‌سازد. لنزهای مایلار از کمپانی‌های دیگر به خورشید ته رنگ سفید می‌بخشند.

در هر صورت، این عینکها ارزان بوده و به راحتی می‌توانید آنها را تهیه کنید. از هر مکانی که عینکهای مخصوص خورشید گرفتگی را تهیه می‌کنید، پیش از استفاده به خوبی آنها را مورد بررسی قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که در پشت آن گواهینامه ایزو قرار داشته باشد و نیز هیچگونه خراشیدگی یا روزنه‌ای در آن نباشد.

برگرفته از سایت Sciencenewsforstudents